Wat is ultrabewerkte voeding?
43 internationale wetenschappers trekken aan de alarmbel
“Ultrabewerkt voedsel is niet zomaar “minder gezond”, het vormt een risico voor onze gezondheid, onze kinderen én zelfs onze planeet.”
Dat klinkt zwaar. Maar wat betekent het concreet? En belangrijker: wat kun jij ermee, zonder dat je het gevoel krijgt dat je “niks meer mag eten”?
De voorbije weken bracht The Lancet, één van de meest gerenommeerde medische tijdschriften ter wereld, een grote reeks uit over ultrabewerkt voedsel (UPF).
43 internationale wetenschappers slaan alarm.
1. De wetenschap: wat doet ‘ultrabewerkte voeding’ met ons lichaam?
De onderzoekers bekeken meer dan 100 langlopende studies rond ultrabewerkte voeding (UPF) en gezondheid en daaruit bleek dat er wel degelijk een verband is tussen veel ‘ultrabewerkte voeding’ eten en een hoger risico op minstens één chronische ziekte.
- overgewicht en obesitas
- type 2-diabetes
- hart- en vaatziekten
- sommige kankers
- depressie en mentale problemen
- een hoger risico op vroegtijdig overlijden
Een voedingspatroon dat rijk is aan ultrabewerkt voedsel is een grote motor achter de wereldwijde golf van welvaartsziekten.
2. Wat is ultrabewerkte voeding eigenlijk?
- frisdrank en energiedrank
- koekjes, snoep, chips
- veel soorten ontbijtgranen, repen
- instantnoedels, kant-en-klare pizza’s en maaltijden
- sterk bewerkte sauzen, spreads, “diet” en “light” producten vol zoetstoffen en additieven
Wat is er typisch aan ultrabewerkte voeding?
- gemaakt uit goedkope, geraffineerde ingrediënten (zetmeel, oliën, suikers, eiwitpoeders)
- veel additieven: emulgatoren, kleurstoffen, zoetstoffen, smaakversterkers
- ontworpen om extreem lekker en handig te zijn, zodat je er snel en veel van eet
- vaak arm aan vezels, micronutriënten en echte structuur
Hoe verder een product verwijderd is van iets wat je in een keuken herkent, hoe groter de kans dat het ultrabewerkt is.
3. De politiek en de industrie: waarom ligt de schuld niet bij het individu?
The Lancet is opvallend scherp over de rol van de voedingsindustrie:
- Grote bedrijven hebben wereldwijd ons voedselsysteem herschikt in het voordeel van ultrabewerkte producten.
- Ze gebruiken intensieve marketing, lobbywerk en politieke druk om echte regelgeving tegen te houden.
- Vooral jongeren en mensen met een lager inkomen worden overspoeld met goedkope, makkelijk beschikbare UPF, vaak goedkoper dan verse alternatieven.
The Lancet: “We kunnen niet blijven doen alsof alles draait om ‘een beetje meer wilskracht aan de kassa’. Het is het hele voedselaanbod dat in vraag moet worden gesteld.”
Daarom wordt er gepleit voor maatregelen zoals:
- minder marketing en reclame voor UPF, zeker richting kinderen
- duidelijke labels en waarschuwingen
- UPF weren uit scholen en ziekenhuizen
- subsidies en steun voor échte voeding en lokale producenten
En nu… wat doe jij hiermee in je eigen keuken?
Ik kan me heel goed voorstellen dat je na het lezen van dit soort nieuws denkt:
“Help, wat mag ik dan nog wél eten?”
Wat ik uit deze Lancet-reeks haal, sluit eigenlijk mooi aan bij wat ik al jaren probeer te tonen:
1. Focus op ‘goede voeding’
Vertrek van echte voeding en bouw daarmee je maaltijden op (groenten, fruit, noten, zaden, yoghurt, vis, vlees, eieren, olijfolie, volle granen, peulvruchten, …).
De boodschap is niet: je mag nooit meer iets uit een pakje aanraken.
De boodschap is wél, laat ‘echte voeding’ je basis zijn.
Een verschuiving van “meestal pakjes” naar “meestal echt” maakt een gigantisch verschil voor je lichaam.
2. Zie UPF als ‘dessert’
Zo reageert ‘UPF’ in je lichaam. Af en toe een dessert is geen probleem, altijd ‘dessert’ is dat wel.
De gulden middenweg
Toen ik de Lancet-reeks las, voelde ik twee dingen tegelijkertijd:
- Opluchting, omdat er eindelijk zo krachtig benoemd wordt hoe schadelijk ultrabewerkt voedsel kan zijn,
- maar ook: bezorgdheid, omdat mensen nóg meer het gevoel kunnen krijgen dat ze constant falen.
Daarom blijf ik zoeken naar die gulden middenweg:
- Ja, we moeten eerlijk zijn over de impact van UPF op onze gezondheid.
- Maar nee, we mogen mensen niet overladen met angst en verboden.
Mijn uitnodiging aan jou is heel simpel:
Kijk niet naar het perfecte bord, maar naar je volgende bord.
Kun je daar één stapje zetten in de richting van minder ultrabewerkt voedsel en meer echte voeding?
Een extra portie groenten, een soep zelf maken, één frisdrank minder, één maaltijd meer koken…
Dat lijkt klein, maar voor je lichaam is het groot.
En precies dáár gebeurt het verschil, in de dagelijkse praktijk van je keuken.
Met veel creativiteit en goesting.
Warme groeten
Pascale
Benieuwd naar het volledige debat?
Dat kan je hier bekijken.
